The 1962 Dogrib Tea Dance

Helm eyıts'ǫ Lurıe edlatlǫ xo ts'ǫ̀ Bechekǫ̀ eyıts'ǫ Whahtı̀ (Tsǫ̀ǫ̀tı̀ wııyeh ı̨̀le) ełexè eghàlagı̨̀nda ı̨̀lè. Sǫmba naàzhe ekı̀yeh, Helm nı̨htł'èchı̀ yıı̀hchı ı̨̀le, eyıxè Lurıe t'a gıyatı ı̀ı̀hchı̀ ı̨̀lè. 1999 k'eh June Helm dıı shı̨ yıı̀hchı sıı eyıts'ǫ nı̨htł'èchı̀ yıı̀chı sıı azhǫ Edzaneek'e whaedǫ goht'ǫ whela kǫ̀ ghayı̨̀wa. John B. Zoe Dogrib Treaty 11 Council ts'ǫh eyıts'ǫ NWT Archives ełexè dıı whaedǫ shı̨ CD k'e agı̨̀lah. Eyı CD Dogrib Treaty 11 Council eytıs'ǫ Nıshı-Khon/SNC Lavalin Ltd. Ełexè segı̨̀lah.

Akwełǫ̀ dıı shı̨ ı̀ı̀chı̀ hò, Butoba MT5 k'e tł'ı̀ necha nàke ets'ààtł'ò k'e, dıı haanı̀ shı̨ ı̀ı̀chı̀ ı̨̀lè, eyıtł'ahǫ 1999 Edzaneek'e Digidesign Protools k'e ı̀ı̀chı̀. Helm wenı̨htł'è yı̀ı̀, dıı haàdı yı̨̀ı̨̀tł'è, dǫne geèjı̨ nındè, yatı t'à geèjı̨-le, dǫne shı̨ ładı̨ ayeèɂı̨ nındè zǫ shı̨ ładı̨ agehɂı̨̀. Dıı shı̨ wha gots'ǫ̀ dǫne geèjı̨ gha nı̨ı̨dè agı̨̀lah, dıı shı̨ ı̀ı̀chı̀ sıı, eyı zǫ laanı̀ gohłı̨ neet'à, wesı̀ı̀dı t'à wek'è eghàlagı̨̀da. Dıı shı̨ sǫłı̨ ładı̨ adlà-le gohłı̨ neehò, eyı shı̨tł'ı̀ whaedǫ goht'ǫ whelakǫ̀ whela, eyı weghàda ha dahwhǫ nındè, akǫ weghàda gha dı̀le. Dıı gondı ı̀ı̀chı̀ kǫ̀ Treaty 11 goxè gehtsı̨ hǫt'e.

Dǫ k'eè dogoowo

May k'e 1864, Tłı̨chǫ goot'ı̨ łǫ gık'ètaèdzǫ eyıxè dǫne azhǫ ı̨da xaat'ǫ ts'ǫ̀ ełets'ǫ̀ naède gha dagoogehwho, eyı haanı̀ t'ah Emile Petitot nı̨htł'è yı̀ı̀tł'è. Dǫne zhah ets'àmǫ̀ hagı̨̀zı xè taanı kǫ̀ deek'ǫ̀ t'à, dzę tąąnık'e sı̨lae nı̨ı̨ɂǫ dagoowo wexè hoı̨wo, too ghà dagohehwho, Petitot haadı̀, toh agǫht'e-le laanı̀, nàgı̀zeh 'eh ah eh' xè kwe naada laanı̀ dıı̀ t'à ı̨̀ı̨̀tł'è.

Łodı̨daots'ǫ̀-ek'èdı̨ xo tł'ahǫ, eyı shı̨ sıı Tłı̨chǫ goot'ı̨ xo tąąt'e Edzanèèk'e Canada ełexè nǫǫgı̀de gıyatı ı̨ı̨chı̀. Eyı xo k'e sıı July 1962 sǫmba naàzhe hò hǫt'è. Xo tąąt'e Ndets'ǫ̀ K'aawo dǫne sǫłı̨ k'aɂa tąąt'e goxè ası azhǫ ghǫ nànegı̀de sıı ghǫ łegehdı eyıxè sıı dǫne tąąt'e sǫmba ghageele. Sǫmba azhǫ nahzha tł'ahǫ, dǫne sǫ k'e negı̀de.

Bechekǫ̀ 1962, akwełǫ̀ xeèhts'ǫ̀ nahsı̨̀ hohłè, dǫne azhǫ gıxè. Eyıtł'ahǫ dagoowo wexè hoèwı̀, k'omǫdǫ ek'ètae nı̨ı̨ɂǫ̀ ts'ǫ̀. Į̀da tae dzę goots'ǫ̀ nąąkę ts'ǫ̀ egeèdzı, edlatłǫ saàdze ts'ǫ̀ ageet'ı̨, eyıtł'ahǫ too ghà dagoògehwho. Too ghà egeèdzı xè dogoògehwho ts'ı̨ɂǫ, nagı̨̀t'e ekı̀yeh, dǫzhı nàgı̀k'o xè geejı̨ ts'ı̨ɂǫ gık'à t'à gogende haàdı̀.

1962 Bechekǫ̀ sǫmba nahzhe hò, akǫ kwe deek'o k'e, eyı xo k'e nǫǫde, mǫht'à dagoògı̨hwho hǫt'è. Eyı tł'ahǫ, dagoòwo kǫ̀ weègò hohlı̨̀ t'à, kǫ̀ goyı dogoògehwho xè goyı geèjı̨ ajà. Dıı shı̨ waàkw'ǫ sıı, mǫht'à azǫ̀xah wegaht'ı̨ xè yagı̀jı̨ deedı hǫt'è.

Tłı̨chǫ k'è dagoògehwhǫ dè, nakè ts'ǫ̀ ładı̨ geèjı̨ gohłı̨: ı̨łè t'a eye t'à geèjı̨, eyıts'ǫ ı̨łè t'a akı geèjı̨ zǫ̀ t'à, eye dę̀. Kwet'ı̨ k'è nındè "tea dance" tadǫ̀ɂa wıı̀yeh. 1962 ekò, eyı haanı t'à akwełǫ̀ dagoòwo wexè hòewı̀, eyı tł'ahǫ too ghà tadǫɂà t'à dagoòwo.

IEye t'à dagoàowo nındè, dǫzhı ełexè nàgehzha t'à, dechı̨ t'à eye gehxà. Eye ewò t'à hoòlı̨, kw'è t'à ewò dageetł'ı̨ t'à wet'à eye deedı̀. Ets'àmǫ̀ ełeshı̨̀t'ah dagoògehwho, ts'eko dǫzhı azhǫ łeta dagoògehwho, haanı sıı, dǫne t'ala dagoògehwho taageède.

Eyı dzę ekı̀yeh, eye weèɂǫ̀ ts'ǫ̀ tadǫ̀ɂa t'à dagoògehwho gıgha nezı̨ dı̀ı̀ ı̨̀le. Dǫne dagoògehwhǫ gızı̨ zǫ̀ t'à dagoògehwho ı̨̀lè. Tłı̨chǫ goot'ı̨ ı̨̀łe haadı̀, tadǫ̀ɂa t'à geejı̨ nındè ajǫnee nànǫ̀daòts'ǫ̀ sı̨lae shı̨ gohłı̨ dııh. Amı t'ah weewè daı̨tł'ò sıı, t'ah akwełǫ̀ shı̨ ładı̨ anàyehɂı̨̀, dǫne ładı̨ shı̨ ładı̨ ayeèle yeedzà hò, weewè daı̨tł'ò-le dè shı̨ ładı̨ ayeèle haadı̀, eyı t'à dǫ dàede sıı, hòòtł'ò geejı̨. Eyı shı̨ ghǫ nègeetsı̨̀ nındè, achı̨ dǫ ładı̨ weewè t'à nàejı tł'ahǫ dè, achı̨ nàgı̀jı̨.

Tadǫ̀ɂa t'à dagoògehwhǫ nındè, ets'àmǫ̀ goehgò ełèxèèdı̀ t'à dagoògehwho, dǫ łǫ̀ gǫ̀ dagoògehwho taageède nındè tadǫ̀ɂa neècha àt'ı̨. Tadǫ̀ɂa eyıts'ǫ eye t'à dagoògehwho nındè, saà haàɂa ts'ǫ̀ dagoògehwho. Ǫ̀hk'ea ı̨̀łaekw'ınǫɂǫ̀ ts'ǫ̀ dǫne tadǫ̀ɂa t'à dagoògehwhǫ. Dǫzhı azhǫ geejı̨ ts'ı̨ɂǫ̀ shı̨ daı̨tł'ò. Geejı̨ nııts'ǫ̀ dǫne mǫhdàà geeze xè yagı̀k'ò. "Nezı̨ ahjı̨, dǫne, nezı̨ ahɂı̨!" "Nezı̨ dagahwho, ı̨whą aht'ı̨!"

- June Helm

Helm & Lurie

June Helm, whaedǫ goht'ǫ haetadǫ elı̨ sıı dǫne łǫ yıık'èzhǫ, ı̨̀ła dıı haanı lah k'è ı̨ła yıık'è eghàlada eyıts'ǫ F. Wendell Miller sıı whaedǫ goht'ǫ haetadǫ whela sıı University of Iowa gha eghàlada. 50 xo ts'ǫ̀, Mackenzie Valley, Jean Marie River sıı 1951 akǫ̀ eghàlaı̨dà, eyı tł'ahǫ 25 xo Tłı̨chǫ kǫ̀ta eghàlaı̨da. Dıı kǫ̀ta nàede sıı ghǫ nı̨htł'è łǫ yehts'ı̨̀: The Lynx Point People: Dynamics of a Norhtern Athapaskan Band (1961), The Subsistence Economy of the Dogrib Indian of Lac La Martre in the Mackenzie District of the Northwest Territories (1961), with Nancy O. Lurie), The Dogrib Hand Game (1966, with Nancy O. Lurie), Prophecy and Powers Among the Dogrib Indians (1944). Subarctic nı̨htł'è sıı dǫne ts'aı̨ndı hǫt'è volume 6 North American Indians (1981). The People of Denendeh: Ethnohistory of the Indians of Canada's Northwest Territories (November 2000 wegohłı̨ gha) eyı nı̨htł'è sıı, ı̨nee sı̨laenǫ xo gots'ǫ edzaneek'e eghàlaı̨da sıı ghǫ nı̨htł'è yehts'ı̨a. 1970's ekı̀yeh Indian Brotherhood (nǫde tł'ahǫ Dene Nation wı̀ı̀yeh ajà) eyıts'ǫ Mackenzie Valley Pipeline tłewee deekwı gha geedı t'à gǫ̀tah k'egı̨̀de sıı, xè eghàlaı̨dà. Dr. Helm lah ghǫ nǫǫt'è December 1999, haanıkò dıı k'e ı̨̀ła edzaneek'e xè eghàlada. 1997 k'e Dr. Helm Kw'ahtındee Bear Lake wets'ǫ ewò nı̨hmbà dıhdę edzaneek'e ts'ǫ̀ nǫ̀ǫ̀chı̀ k'e eghàlaı̨dà, ekò gots'ǫ̀ wets'ǫ nı̨htł'è sıı, azhǫ Whaedǫ goht'ǫ̀ whela kǫ̀ ghàyı̨̀lah, wets'ǫ nı̨htł'è, nı̨htł'èchı̀, goyatı ı̨ı̨chı̀, dıı azhǫ Edzaneek'e Whaedǫ goht'ǫ whelakǫ̀ whela àja.

Read more: Obituary in Arctic | Entry in NWT Timeline

Nancy O. Lurie Milwaukee Public Museum ts'ǫ̀ k'aawo elı̨ eyı xè whaedǫ goht'ǫ whela xè eghàlada gha dǫne łǫ yık'ègeèzhǫ, eyıts'ǫ 1959, 1962 eyıts'ǫ 1967 k'e, Tłı̨chǫ kǫ̀tah xè June Helm eghàlaı̨da. Dıı haanı lah łǫ k'e eghàlaı̨da eyıxè sıı sǫmba t'à wets'àdı t'à sıı lah k'e eghàlagaı̨dà, eyıxè sıı Behchò neèk'e Wisconsin Historic Preservation Review Board k'e eyıxè sıı ası wek'èhòdı geedı gha lah k'ı̨dah. Nànǫ̀ɂǫ̀ ts'ǫ̀ sǫmba t'à wets'aı̨dı t'à dıı haanı whaedǫ goht'ǫ hageetah k'è eghàlaı̨gı̨̀da, eyıts'ǫ nezı̨ dıı haanı lah k'e eghàlaı̨dà ts'ı̨̀ɂǫ ası łǫ sıı wǫ̀ǫ̀zhah, dıı Anısfıeld-Wolf Award sıı wǫ̀ǫ̀t'ǫ̀, Wıllıam B. Hesseltıne Award State Hıstorıcaıl Socıety of Wısconsın ts'ǫ ası wǫ̀ǫ̀t'ǫ̀, eyıts'ǫ sı̀ı̀ dǫne gha nàhòwhǫ ts'ı̨ɂǫ̀ Unıversıty of Wısconsın-Mılwaukee ts'ǫ sıı ası wǫ̀ǫ̀t'ǫ̀. Eyıts'ǫ nı̨htł'è 110 ɂǫ̀ ts'ǫ̀ dǫne xè nı̨htł'è yı̨̀ı̨̀tł'è. Mountain Wolf Woman (1961) eyıts'ǫ Stuart Levine, The American Indian Today (1968).

Gallery

Bechekǫ̀ 1962

00:00

This site is viewed best in Chrome, Firefox, or Safari.

1962 Tlı̨chǫ K'èè Dagoowo

1962 Behchokǫ̀ sǫmba naàzhè hò, June Helm whaedǫ goht'ǫ haetah dǫ elı̨ sıı dıı shı̨ yıı̀hchı̀ eyıts'ǫ dǫne yı̀xè eghàlanda dǫ Nancy O. Lurie sıı xè.

Dǫ k'eè dogoowo

Helm & Lurie

CD